Mutageno delovanje jonizujućeg zračenja

Jonizujuće zračenje se zove zbog toga što ima toliku energiju, da obične atome i molekule pretvara u pozitivno i negativno naelektrisane jone.
Imaju malu talasnu dužinu i veliku energiju.
Zraci koji imaju mutageni efekat su: ultraljubičasti (ultravioletni, UV), rentgenski (X zraci), gama i kosmički.
Najzastupljenije jedinjenje u našem organizmu je voda, pa njeni molekuli se najviše razlažu na pozitivne hidronijumove (H) i negativne hidroksilne (OH) jone.
Ovo su tzv. slobodni radikali, koji reaguju sa molekulima DNK i izazivaju genske mutacije i hromozomske aberacije.
Što veću dozu zračenja organizam primi, veća je učestalost mutacija.
Iz ovoga proizilazi da jonizujuća zračenja imaju zbirno dejstvo.
To opet znači da i najmanje doze apsorbovanog zračenja povećavaju učestalost mutacija.
Na ćelijskom nivou, najosetljivije je jedro, jer sadrži molekule DNK.
Štetni efekti se postižu i u citoplazmi - oštećenje građe proteina i enzima.
Najosetljivije su ćelije koje se dele mejozom, manje osetljive su one u mitozi, a najmanje osetljive su ćelije u mirovanju.
Iz ovoga sledi da su najosetljivija tkiva i organi čije se ćelije stalno dele.
Npr koža - opadanje kose;
 - koštana srž - leukemija;
 - crevni epitel - povraćanja i proliv;
 - limfni čvorovi;
 - strada imunitet itd.
Pošto se kod mlađih ljudi ćelije više dele, onda su oni osetljiviji na jonizujuća zračenja od starijih ljudi.
Posledice promena na genetičkom materijalu se ne moraju ispoljiti odmah u sledećoj generaciji.
Pošto su izazvane mutacije uglavnom recesivne, one se mogu ispoljiti u trećoj, petoj sedmoj generaciji, kada se nađu u homozigotnom obliku (aa).